Meer mogelijk door onconventionele kijk op Hollandsche IJssel

Paul Polak

is namens Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard (HHSK) projectmanager van het project Krachtige IJsseldijken Krimpenerwaard (KIJK)

De IJsseldijken en de Hollandsche IJsselkering zorgen samen voor waterveiligheid in het gebied van het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard. Daarom benaderen het hoogheemraadschap en Rijkswaterstaat de versterkings­oplossingen voor de dijk en kering ook in samenhang. Uitkijkend over de Hollandsche IJssel praten Paul Polak en Pieter Beeldman over de samenwerking in dit bijzondere gebied.

Wat maakt deze rivier zo speciaal?

Pieter 'Onder meer dat de Hollandsche IJssel een zoetwatergetijderivier is. Uniek voor de natuur. Doordat de natuur zich heeft aangepast aan het steeds droogvallen en weer nat worden, is heel kenmerkende begroeiing ontstaan.’ Paul ‘En dan de Hollandsche IJsselkering! Het is de allereerste stormvloedkering die in Nederland gebouwd is, en met goede reden. Hij beschermt het laagstgelegen deel van Nederland, dat het tijdens de watersnoodramp in 1953 zwaar te verduren had. De stormvloedkering, beheerd door Rijkswaterstaat, en de dijken, beheerd door ons hoog­heem­raadschap en het Hoogheemraadschap van Rijnland, beschermen samen de diepgelegen polders.’

Pieter Beeldman

is namens Rijkswaterstaat West-Nederland Zuid projectleider watersysteemstudie voor de Hollandsche IJssel, die kan worden afgesloten door het neerlaten van de Hollandse IJsselkering

'Enorme waterveilig­heids­opgave voor het gebied'

Paul zegt het al: samen. Rijkswaterstaat en het hoogheemraadschap kijken altijd al wel in samenhang naar dit gebied. Wat heeft de samenwerking geïntensiveerd?

Paul ‘De afkeuring van driekwart van de dijken langs de Hollandsche IJssel en het Deltaprogramma Rijnmond Drechtsteden, waar waterbeheerders samen over de grenzen van het hier en nu heen kijken.’ Pieter ‘Daarmee kwam er een enorme waterveiligheidsopgave voor het gebied aan. In het Deltaprogramma hebben we gekeken hoe we die samen konden tackelen. Of tenminste, dat hebben mijn voorgangers gedaan, alle lof voor hen, ik vloog aan het eind in.’ Paul ‘Hetzelfde geldt voor mij. Mijn voorgangers hebben samen met onze partners langs de Hollandsche IJssel gezocht naar de optimale oplossing. Rekening houdend met alle functies in het gebied. Zoals natuurlijk hoogwaterveiligheid, maar ook zoetwatervoorziening, scheepvaart en natuurbehoud. Waar we voor omwonenden daarnaast ons uiterste best voor willen doen, is dat zij het zicht op de rivier zoveel mogelijk behouden. Dat is een grote uitdaging, want een dijkversterking betekent vaak een robuustere, bredere en hogere dijk.’

'De Hollandsche IJsselkering bood voor ons de uitkomst'

Hoe hebben jullie dat opgelost?

Paul ‘De Hollandsche IJsselkering bood voor ons de uitkomst. Door die veiliger te maken dan de huidige norm, hoeven we de IJsseldijken mínder te versterken. Zoveel minder dat we aan veel van de wensen van de omwonenden tegemoet kunnen komen.’ Pieter ‘Deze zomer hebben we het bewegingswerk van 1 van de 2 schuiven in de Hollandsche IJsselkering vervangen door een modernere die de schuif betrouwbaarder kan laten zakken. Door de faalkansverlaging die dat oplevert, voldoet de kering aan de norm. Maar ook in de andere schuif willen we nu het bewegingswerk vervangen, zodat de faalkans nóg kleiner wordt.’ Paul ‘Een bijkomend voordeel is dat deze oplossing een grote besparing in de dijkversterking mogelijk maakt. Hoewel het een extra investering in de Hollandsche IJsselkering betekent, bespaart het in z’n totaal juist geld.’ Pieter ‘Het is een onconventionele samenwerking waarin wij vanuit Rijkswaterstaat iets extra’s doen aan de stormvloedkering in het voordeel van de dijkversterkingsopgave van het hoogheemraadschap. Het vergt ongelofelijk veel regelwerk. Maar het doel was en bleef simpel, en dat hield ons gemotiveerd.’

Wat was dat doel?

Pieter ‘Dat alle partijen met elkaar geloofden dat dit voor Nederland de beste oplossing is. Theoretisch gezien hadden wij vanuit Rijkswaterstaat bijvoorbeeld kunnen zeggen: ‘Nee, Paul, dit is jullie eigen pakkie-an. Wij werken hier niet aan mee.’ En we zijn hobbels tegengekomen waarbij we de handdoek in de ring hadden kunnen gooien, maar het lag voor iedereen voor de hand dat we dit zo moesten doen. En met zo’n gezamenlijke wil kun je elke hobbel slechten.’

'Op een gegeven moment moet er bestuurlijke besluit­vorming komen'

Wat zien jullie als succesfactoren in dit traject?

Paul ‘Wat de besluitvorming bespoedigde, was dat mensen uit alle lagen van de organisatie achter dit voorstel stonden. En om de druk erop te houden, hebben we een datum gekoppeld aan het traject van het onderzoeken van de mogelijkheden en wat haalbaar is. Wat namelijk weleens wil gebeuren, is dat onderzoeken elkaar blijven opvolgen en blijven voortslepen. Dat kunnen heel nuttige onderzoeken zijn, maar voor de waterveiligheid moeten we het project ook binnen een termijn realiseren. Dus op een gegeven moment moet er bestuurlijke besluitvorming komen.’ Pieter ‘Ja, je hebt druk nodig om te focussen en besluiten te nemen. Anders blijf je doordenken en wordt ‘het zoeken naar het beste’ de vijand van ‘het goede’.’ Paul ‘De financiering was natuurlijk ook een belangrijke uitdaging. Met deze oplossing heeft Rijkswaterstaat een extra project op zijn bordje gekregen. Daar moesten we een goede financieringsvorm voor vinden.’ Pieter Wat ons daarin hielp, was dat we ons niet helemaal op onontgonnen terrein begaven. Ook rivierverruimingsprojecten kunnen tot een kleinere versterkingsopgave leiden. Binnen de HWBP-alliantie zijn afspraken gemaakt over de wijze van bepalen en regelen van uitwisselbijdragen daarvoor. Met hun voorbeeld wisten we hoe we een uitwisseling van budget vanuit het HWBP naar Rijkswaterstaat konden regelen.’

Is er nog een les die jullie uit het traject trekken?

Paul ‘Voor wie de voorgeschiedenis niet kent, is het soms niet helemaal helder hoe dit traject gelopen is. Dat hadden we beter navolgbaar kunnen maken en dat doen we nu ook. Mede om die reden doen we nu een extra controleslag met de nieuwste inzichten. Hiermee kan het alleen maar beter en zekerder worden.’ Pieter ‘En hoe dan ook werken we toe naar een mooi resultaat. In plaats van een faalkans van 1:200, gaan we straks naar 1:1000. Sterker nog, omdat we alles voorzichtig hebben ingeschat, kan het goed zijn dat het geheel uiteindelijk nog veiliger blijkt. Veilig én minder hinderlijk voor de mensen.’