Kunstwerkers en de kunstwerkversterkingsopgave
Het dijkgesprek vindt dit keer niet plaats op de iconische rode stoeltjes op een dijk, maar digitaal vanachter 2 keukentafels. Johan Apperloo (trekker van de nieuwe projectoverstijgende samenwerking kunstwerken) en Katja Portegies (directeur Veiligheid en Water bij Rijkswaterstaat) praten over de aandacht voor kunstwerken in dijkversterkingen.
Katja Portegies
Directeur Veiligheid en Water bij Rijkswaterstaat
Katja: ‘Leuk om kennis te maken, Johan.’ Johan: ‘Insgelijks!’
Zijn kunstwerken nu een onderschoven kindje bij de dijkversterkingsopgave?
Johan: ‘Nou, die woorden vind ik wel heel zwaar. Katja: ‘Dat vind ik ook.’ Johan: ‘Maar er ligt voor ons dijkwerkers wel een gigantische opgave. Met in totaal zo´n 800 afgekeurde kunstwerken moeten we er elke 2 weken een hebben aangepakt, willen we het voor 2050 redden. En ik heb het idee dat de kilometers aan dijkversterking meer aandacht krijgen dan de kunstwerken die erin zitten. We spreken niet voor niets over de dijkversterkingsopgave en dijkwerkers. En we geven prioriteit aan projecten met een groot aantal kilometers dijk dat versterkt moet worden. Een kunstwerk is maar een klein stukje.’ Katja: ‘Het is ook heel begrijpelijk. Bij een groot kunstwerk als de sluis bij Terneuzen staat buiten kijf hoe urgent een afkeuring op het gebied van waterveiligheid is. Daar gaat vrijwel automatisch veel kennis, energie en aandacht naartoe. Maar het gaat in deze opgave ook om veel kleine kunstwerken die naast waterveiligheid allerlei andere functies hebben.’ Johan: ´Daarnaast is de grote kennis en kunde die we bij waterschappen hebben op het gebied dijken er minder bij kunstwerken. Niet elk waterschap heeft de luxe een eigen expert in huis te hebben die kunstwerken in zijn portefeuille heeft. En dan begin je al snel bij wat je kent en schuiven de kunstwerken door. Maar dat kunnen we niet blijven doen.’
Johan Apperloo
Trekker van de nieuwe projectoverstijgende samenwerking kunstwerken
De kunstwerkopgave
Het HWBP omvat naast primaire en voormalige categorie C waterkeringen ook een groot aantal kerende kunstwerken. De veiligheidsopgave op basis van de LTR3(+) is omvangrijk, zo'n 800 kunstwerken. Ruim de helft daarvan is nu aangemeld door 17 beheerders waaronder RWS en zijn in het programma 2019-2024 opgenomen. Het opnieuw veilig maken van die 800 kunstwerken gaat totaal zo'n 600 miljoen euro kosten. Bij veel kunstwerken in beheer bij waterschappen is achterstand in de onderhoudstoestand geconstateerd. Vanuit de praktijk (beoordeling, programmering in HWBP, ontwerp- en realisatie en beheer en onderhoud) komen een aantal urgente aandachtspunten naar voren. Sommige van deze aandachtspunten hebben ontwikkelingen in de voortgang van de opgave belemmerd, andere aandachtspunten bieden juist kansen om een ‘inhaalslag’ te maken in het realiseren van de opgave.
Is kennis de bottleneck in het halen van de opgave voor kunstwerken?
Katja: ‘Niet alleen de kennis zelf, maar ook de schaarste ervan. De kennis die er is, moeten we nu verdelen over de objecten.’ Johan: ‘Ik denk dat er bij Rijkswaterstaat veel kennis over kunstwerken zit, en dat wij moeten zorgen dat we die kennis kunnen benutten.’ Katja: ‘Dat moet ik wel even nuanceren hoor. Ja, we zijn hard bezig kennis nog verder op te bouwen want de opgave is groot. Ook wij moeten onze kennis uitbreiden en kampen met die schaarste. Ik denk dat we elkáár kunnen versterken en dat het belangrijk is dat we al onze kennis en ervaringen samenbrengen, ook dat van waterschappen.’
Wat gebeurt er projectoverstijgend dat dijkwerkers hierbij kan helpen?
Johan: ‘Sinds kort hebben wij een projectoverstijgende samenwerking kunstwerken (POS-K). Door gezamenlijke kennisontwikkeling van beheerders, kennisinstellingen en marktpartijen kunnen we aanzienlijke kostenbesparingen en een versnelling van de aanpak realiseren, verwachten wij. Dus we willen dat samenspel versterken. En tot een meer uniforme aanpak voor kunstwerken komen, zodat niet elk waterschap het wiel opnieuw hoeft uit te vinden.’ Katja: ‘Er is vanuit Rijkswaterstaat een programma Natte Kunstwerken in de maak en we hebben met marktpartijen en kennisinstituten al het Kennisprogramma Natte Kunstwerken lopen, dat we willen voortzetten. De waterschappen zijn daar recent bij aangesloten. Sluit vooral aan, Johan!’
Dus wat zou jullie oproep voor dijkwerkers met een kunstwerkopgave zijn?
Johan: ‘Vanuit de POS-K wil ik in deze beginfase vooral van dijkwerkers horen hoe wij ze kunnen helpen bij hun opgave om kunstwerken te versterken.’ Katja: ‘Zulke programma’s functioneren het best als je transparant bent over wat je nog niet weet.’ Johan: ‘Juist. Dus ik zou zeggen: stuur al je knelpunten, tips en ideeën naar j.apperloo@hhnk.nl’