Twee dijken, één missie
Harold van Steeg Projectmanager van Zwolle-Olst
Hoe zorg je dat een complex dijkproject aan alle eisen voldoet én op tijd start met de uitvoering? Zwolle-Olst en Neder-Betuwe zijn beeldbepalende projecten binnen het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). Dit najaar kregen ze groen licht met een subsidie voor de realisatiefase. Projectmanagers Harold van Steeg en David van Hasselt gaan in gesprek over de obstakels die zij tegenkwamen én overwonnen.
Harold van Steeg is sinds 2022 namens waterschap Drents Overijsselse Delta projectmanager van Zwolle-Olst, een 29 kilometer lang tracé van de IJsseldijk. De opgave is omvangrijk en complex: een provinciale weg óp de dijk, kleine kernen, monumentale panden in en rond de dijk, een dijkverlegging en Natura 2000-gebieden. Harold: ‘Dankzij de gezamenlijke kennis van het waterschap, Boskalis en ingenieursbureau Witteveen+Bos hebben we de uitdagende puzzel van de planuitwerking kunnen leggen.’
Het project Neder-Betuwe koppelt ruim 20 kilometer dijkversterking aan een integrale gebiedsontwikkeling rond de Veerhaven bij Ochten. David van Hasselt, sinds oktober 2024 namens waterschap Rivierenland projectmanager van Neder-Betuwe: ‘Het is een mooie kans om niet alleen de dijk te versterken, maar ook het gebied daaromheen te ontwikkelen. Daar werken we aan met de Dijkalliantie Neder-Betuwe - een combinatie van Dura Vermeer, Ploegam en GMB - en verschillende publieke en private gebiedspartners.’
Tweefasenaanpak
Beide projecten staan aan het begin van de realisatiefase. Wat deze projecten beeldbepalend maakt binnen het HWBP is de combinatie van complexiteit, het aantal kilometers dijk én de financiële omvang. ‘We leggen samen voor circa een miljard euro beslag op de alliantie-begroting’, aldus David. ‘Dat is een grote verantwoordelijkheid, die je ook als projectteam voelt.’
Vanwege die projectcomplexiteit kozen beide projectteams bewust voor een tweefasenaanpak, waarbij de aannemer al bij de planuitwerking betrokken was. ‘Bij een dijkversterking draait het niet alleen om het ontwerpen van de versterking, maar ook om uitvoerbaarheid binnen de omgeving’, legt Harold uit. ‘Kennis van de aannemer is cruciaal. Die kan in fase één al meedenken over bijvoorbeeld uitvoeringsmethoden, risico’s, logistiek, stikstofeffecten en alternatieven voor dure oplossingen. Zo kun je gezamenlijk toewerken naar realistische en voorspelbare kosten en risico’s.’
David van Hasselt
Projectmanager van Neder-Betuwe
Forse kostenstijgingen
Ondanks die tweefasenaanpak kregen beide projectteams te maken met forse kostenstijgingen. In Zwolle-Olst bleek de raming honderd miljoen hoger te liggen dan verwacht. En bij Neder-Betuwe zat er tussen de eerste en tweede ontwerploop ongeveer 180 miljoen euro verschil. David: ‘Dat kon niet alleen verklaard worden door prijsstijgingen. Dan ga je als team en als partners – het waterschap, de aannemer en het begeleidingsteam van het HWBP – samen proberen te begrijpen wat er aan de hand is.’ Harold: ‘Door open het gesprek aan te gaan met de programmadirectie van het HWBP en gezamenlijk te zoeken naar oplossingen, ontstond niet alleen meer inzicht, maar ook een sterkere samenwerking tussen de projecten en de begeleidingsteams.’
Contextgericht ramen
Dat leidde tot een nieuwe manier van ramen: contextgericht. Harold: ‘Traditioneel worden dijkprojecten geraamd op basis van civieltechnische maatregelen: hoe hoog, breed of sterk moet de dijk worden, hoeveel damwandlengte is nodig en welke constructies passen we toe. Maar voor complexe projecten blijkt dat niet genoeg. Veel kosten zitten namelijk in alles daaromheen. Denk aan vergunningen, bodemgesteldheid, rekening houden met flora en fauna, trillingrestricties en maatregelen om hinder te beperken.’
David: ‘Het is een van de belangrijkste lessen die we geleerd hebben en die we nu ook als nieuwe werkwijze binnen de HWBP-community gaan delen.’ Eind maart 2026 verschijnt de handreiking Contextgericht kostenramen, een initiatief van drie waterschappen (HHSK, WDOD en WSRL). Doel daarvan is om bij de vaststelling van het Voorkeursalternatief een realistischer kostenraming te hebben voor de realisatiefase. ‘Zodoende voorkom je onverwachte kostenstijgingen in een laat stadium, onderschatting van uitvoeringsrisico’s en een onrealistische planning. Dat geeft betere voorspelbaarheid én meer transparantie voor het bestuur van het waterschap en de HWBP-alliantie.’
Stikstof en een vastgelopen besluitvorming
Ook stikstof was een ingewikkeld puzzelstuk. Vooral Zwolle-Olst kreeg hiermee te maken vanwege de ligging langs kwetsbare Veluwse Natura 2000-gebieden. ‘We kwamen erachter dat we voor bijna 99 procent emissieloos zouden moeten bouwen’, zegt Harold. ‘Dat is praktisch onhaalbaar.’ De mogelijkheid om stikstof extern te salderen leek eerst geen optie, totdat intensief bestuurlijk overleg alsnog ruimte bood. ‘We kregen uiteindelijk een uitzonderingspositie in de provincie Overijssel. Maar dat heeft veel tijd en energie gekost op bestuurlijk en ambtelijk niveau.’
In Neder-Betuwe speelde nog een andere uitdaging: de samenwerking. Toen David begon, was het vertrouwen tussen waterschap en aannemer broos en de besluitvorming vastgelopen. ‘Mijn eerste taak was echt om die relatie te herstellen’, vertelt hij. De doorbraak kwam met een strakke, gezamenlijke routekaart waarin alle stappen en beoogde besluiten richting de start van de realisatiefase stonden opgenomen. Aan die planning committeerden alle partners zich: het waterschap, de Dijkalliantie, de gebiedspartners en het begeleidingsteam van het HWBP. ‘We hebben die kaart tot vervelens toe in elk overleg erbij gehaald. En het werkte. Het vertrouwen kwam terug en we hebben onze deadline tot op de dag precies gehaald.’
Onderling vertrouwen
Voor beide projecten bleek de samenwerking met de programmadirectie van het HWBP cruciaal. De begeleidingsteams waren niet alleen toetsers op afstand, de projectmanagers namen hen actief mee in analyses, sessies en dilemma’s. Dat gebeurde ook andersom: begeleidingsteams deelden open waar hún zorgen lagen, bijvoorbeeld over programmeerbaarheid en begrotingsdruk. Die openheid creëerde onderling vertrouwen en leidde tot oplossingen die anders nooit waren ontstaan. Harold kijkt er met veel waardering op terug: ‘Het werkte bijna aanstekelijk. Je voelt dat je één alliantie bent die het samen wil fixen.’
De projectmanagers zochten ook elkaar op. David: ‘Onze projecten hadden vrijwel dezelfde uitdagingen. Dat leidde tot een natuurlijke uitwisseling van ervaringen en inzichten, en dat werd nog versterkt door gezamenlijke sessies met de begeleidingsteams.’
Waardevolle lessen
Uit beide trajecten komt een reeks waardevolle lessen naar voren. De kracht van een duidelijke routekaart. Het belang van vroegtijdige en open communicatie met begeleidingsteams van het HWBP. Het nut van contextgericht kostenramen. En vooral: de waarde van actief kennis delen, binnen en tussen waterschappen. David: ‘Je ziet steeds meer initiatieven binnen de alliantie waarbij dijkwerkers van elkaar leren, ook over de grenzen van hun eigen organisatie heen. Kennis-communities bijvoorbeeld, waar projectmanagers of omgevingsmanagers elkaar ontmoeten en inzichten delen.’
Mooi moment
Beide projectmanagers zijn trots dat ze ondanks alle uitdagingen, samen met hun teams en partners, zo’n ingewikkelde puzzel hebben gelegd. Harold: ‘Je hebt te maken met natuur, bewoners, wegen, vergunningen, verschillende wensen uit de omgeving. En toch hebben we een vergunbaar, uitvoerbaar en betaalbaar plan gemaakt. Dat hebben we echt als team gedaan.’ David sluit zich daarbij aan: ‘Onze routekaart fase 1 Neder-Betuwe zei: op 21 oktober 2025 tekenen we het contract met de aannemer. En dat is precies wat we gedaan hebben. Iedereen die daar ruim twee jaar lang voor heeft geknokt stond daar bij elkaar. We hebben er een mooi moment van gemaakt. Ik kan daar nog steeds van genieten.’
Eén verhaal
Twee dijkversterkingen, elk met eigen omstandigheden en uitdagingen. Maar onder de streep is er vooral één verhaal te vertellen: dat over samenwerking. Tussen waterschappen, aannemers, ingenieursbureaus, begeleidingsteams en collega-projectmanagers. Met als resultaat twee projecten die klaarstaan voor uitvoering, én een HWBP-community die weer een stuk sterker is geworden.