Samen van herijking naar verrijking

We hebben sinds de start van het HWBP de afgelopen 10 jaar samen heel hard gewerkt: aan de ontwikkeling van het beoordelings- en ontwerpinstrumentarium, aan het continue programmeerproces, aan het verdiepen van onze kennis én aan de uitvoering van projecten. Deze periode heeft mooie inzichten opgeleverd en geleid tot de recente herijking van ons programma.

Het woord ‘herijking’ intrigeert me altijd. De letterlijke betekenis is ‘het opnieuw kalibreren of afstellen van een meet­instrument’. In mijn jaren bij de overheid kwam ik het woord ‘herijking’ vooral tegen als de politieke context aanleiding vormde om uitgangspunten, doelen of prioriteiten opnieuw te beoordelen, om deze beter af te stemmen op de actualiteit.

Voor mij persoonlijk betekent herijking: de tijd nemen om te reflecteren. Ik ga dan even terug naar mijn basis, naar de kern van mijn waarden. Terug naar de innerlijke stem, die ik het beste versta op het strand van Terschelling. Met achter mij de duinen als een natuurlijk waterkering verzamel ik daar ook de moed om mijn koers bij te stellen, of om juist op dezelfde route door te gaan. Want niet elke herijking gaat gepaard met grote veranderingen.

­Laat ik van deze column ook ‘herijking’ maken met een kleine terugblik. In 2008 werd ik DG Water bij het ministerie van Verkeer en Waterstaat en waren we druk bezig met ‘Waterveiligheid 21ste eeuw’ en ‘Veiligheid Nederland in Kaart’. We stonden op het punt om het water­veiligheids­beleid te veranderen: van gericht op genormeerde dijken naar risico­beleid. De meerlaags­veiligheid vormde een belangrijke verandering in het denken over dijken en keringen. De commissie Ten Heuvelhof legde de basis voor de samenwerking tussen Rijk en waterschappen in de uitvoering en financiering van het verbeter­programma. Het zou daarna tot 2014 duren voor het bestuursakkoord werd gesloten en het nieuwe Hoogwater­beschermings­programma van start kon gaan.

Ik vind het mooi om te zien waar het HWBP nu staat. En hoe we gezamenlijk als dijkwerkers niet alleen continu leren, maar deze kennis ook toepassen. Door goed te kijken naar de beoordelingen via de ingangstoetsen kunnen we niet alleen de ‘opgave’ bijstellen, maar ook kennis- en innovatievragen beter definiëren. Met de voortdurend toenemende kennis over klimaatverandering stellen we onze inzichten bij. En door innovaties toe te passen in projecten leren we ter plekke en versnellen we de voortgang.

Naast technische innovatie gaat onze versnelling ook over het verbeteren van onze processen en onze samenwerking: we blijven samen verantwoordelijkheid nemen. Herijking betekent voor mij niet alleen bepalen wát we gaan doen, maar ook hoe we dit gaan doen. Het liefste zou ik herijken van ‘doelmatigheid’ naar ‘meerwaarde’. Werken aan water is immers werken aan omgevingskwaliteit. Voor mij zijn de mooiste en meest waardevolle waterprojecten die waar we met Zwakke Schakels en Ruimte voor de Rivier het landschap en de leefomgeving van de toekomst hebben verrijkt. Denk bijvoorbeeld aan Katwijk, Noordwijk, Scheveningen, de Waalkade of de Noordwaard.

Onze uitdaging is om met elkaar de uitvoering van het HWBP te versnellen en daarbij ook voorbij 2050 te blijven kijken. Want na het einde van het huidige HWBP zullen de toekomstige generaties aan de slag blijven met hoog (en laag) water.

Ik moedig daarom aan om tijdens deze nieuwe fase, waarin we focussen op het versnellen richting 2050, te blijven luisteren naar onze innerlijke stem. Al dan niet op het strand van Terschelling. En laat dit dan het motto worden van onze alliantie in beweging: van afspraken op papier naar zichtbaar en duurzaam resultaat in projecten, werkwijzen en samenwerking. Oftewel: samen van herijking naar verrijking.