Ingezoomd
Dijkversterking en natuurontwikkeling kunnen elkaar versterken
De opgave
Tot 2050 wordt in Nederland circa 1.400 kilometer aan dijken versterkt, vaak in of nabij kwetsbare natuur zoals Natura 2000-gebieden. Dit brengt wettelijke eisen en uitdagingen met zich mee, zoals het verkrijgen van vergunningen voor dijkversterkingsplannen. Waterschappen lopen daarbij vaak pas tegen natuurdoelen aan nádat een voorkeursalternatief is gekozen, wat kan leiden tot knelpunten. Hierdoor worden natuurbescherming en dijkversterkingsprojecten vaak als tegenstrijdig gezien. Maar het kan anders. In het HWBP-innovatieproject Dijken en Natuur is gewerkt aan een complexe maar actuele opgave: hoe kunnen dijkversterkingen en natuurontwikkeling zo worden gecombineerd dat ze elkaar versterken?
De oplossing
Dijken en Natuur onderzocht hoe deze integrale aanpak kan worden gerealiseerd. Met als doel kansen te benutten waarbij natuurbescherming een onlosmakelijk onderdeel van dijkversterkingen wordt. Community of Practice Het project werd gefinancierd door het HWBP en geleid door Waterschap Drents Overijsselse Delta. Ook werd er samengewerkt met Waterschap Noorderzijlvest, Rijkswaterstaat, Deltares en een zelfstandig antropoloog. Via een levendige Community of Practice hebben deze verschillende partijen waardevolle input geleverd. Samen verkenden ze oplossingen die waterveiligheid, natuurbescherming en leefbaarheid slim combineren. De opgedane kennis uit deze Community of Practice is overgedragen aan de programmadirectie van het HWBP.
Het resultaat
Na 3 jaar onderzoek en intensieve samenwerking werden de resultaten opgeleverd. Wat we hebben geleerd? Dat vaak meer mogelijk is dan je denkt. De menselijke factor is hierbij essentieel: hoe je samenwerkt, hoe je vertrouwen bouwt en elkaar ruimte geeft om te leren en experimenteren. Communicatie blijkt bepalend voor succes: met de juiste berichtgeving kunnen we mensen inspireren, barrières helpen doorbreken en nieuwe perspectieven bieden.
De belangrijkste inzichten en resultaten zijn samengevat in producten die je kunt raadplegen via de Roadmap Duurzaam HWBP. Ook worden ze opgenomen in het HWBP-opleidingsprogramma.
Fase 1
Factsheets voor elke fase
Het project ontwikkelde een aanpak die aansluit op de MIRT-systematiek, maar voegt nieuwe elementen toe. Door de waterveiligheidsopgave in 6 fasen te verdelen, ontstonden praktische handvatten om kansen te benutten en integrale doelen te bereiken – van strategie tot beheer. Voor elk van de 6 MIRT-fasen bestaat een factsheet. Die kun je gebruiken als praktische gids voor toekomstbestendige projecten.
Fase 2
Films met inspirerende verhalen
Vanuit de Community of Practice werden 3 prachtige films gemaakt met inspirerende verhalen. In de slotdocumentaire combineerden we fragmenten uit de 3 films.
Fase 3
Juridische uitdagingen bij dijkversterking en natuur: Meer speelruimte dan gedacht
Vergunningstrajecten worden vaak als complex ervaren, wat regelmatig leidt tot omslachtige oplossingen. De werkgroep ‘Juridisch’ van het project Dijken en Natuur bracht de dilemma’s in kaart en onderzocht de mogelijkheden. Het blijkt dat de wetgeving meer ruimte biedt dan gedacht. Waterveiligheid en natuurbescherming kunnen niet alleen beter worden gecombineerd, er kan ook tijd en geld worden bespaard.
Fase 4
Nature-based solutions: Innovatie voor waterveiligheid en natuur
In opdracht van het project verzamelde EcoShape informatie over toegepaste nature-based solutions (NBS). Zij maakten een systematisch overzicht van 12 integrale oplossingen. Het zijn voorbeelden van NBS die waterveiligheid met natuurontwikkeling slim combineren. NBS bieden een duurzaam alternatief of een waardevolle aanvulling op traditionele oplossingen, zoals een met steen beklede dijk. Ze pakken meerdere uitdagingen tegelijk aan: het ontwikkelen van waterveiligheidsoplossingen, het benutten van de meerwaarde van natuurgebieden en het behalen van Natura 2000-doelen.